گزارش تحقیقی| ابعاد تازه از پرونده روغنهای آلوده در دولت قبل

به تازگی و بعد از بازدید میدانی رئیس قوه قضاییه، موضوع ترخیص روغن های رسوبی در بندر شهید رجایی بندر عباس، ابهاماتی را در فضای رسانه ای ایجاد کرده است.

البته ماجرای ورود این روغن های دپو شده به محوطه بندری، به سال 1400 باز میگردد. گفتنی است حدود 91 هزار تن روغن در سال 1400  طی 6 فقره اظهار نامه به گمرک شهید رجایی بندرعباس اظهار می شود.

اسناد خرید محموله روغن توقیفی توسط شرکت واردکننده  شفاف شود

هرچند طبق اظهارنامه شرکت بازرگانی دولتی ایران، محموله 91 هزار تنی روغن در سال 1400 به گمرک شهید رجایی اظهار شده اما با توجه به اینکه ارز ترجیحی 4200 تومانی صرف واردات این کالا شده، بایستی اسناد خرید و تاریخ تامین این محموله به صورت شفاف منتشر شود تا اطلاعات دقیق تر مربوط به این محموله و زمان بارگیری آن شفاف شود.

سوالی که در ابتدا مطرح میشود، این است که با توجه به موضوع تخصیص ارز ترجیحی به واردات کالای اساسی، سالیانه چه قدر روغن وارد کشور می‌شود و محموله توقیفی چه سهمی از کل واردات روغن را به خود اختصاص داده است.

شفاف سازی گمرک در خصوص امار تفکیکی واردات روغن به کشور
با توجه به رویکرد جدید گمرک درخصوص شفاف سازی آمارهای تجارت خارجی، محمدرضوانی فر رئیس کل گمرک ایران، در خصوص میزان واردات روغنهای خوراکی در سال 1401 اعلام کرده است،  میزان واردات روغن خوراکی در مدت یاد شده به رقم یک میلیون و 485 هزار تن رسید که 6 درصد از وزن کل 25 قلم کالای اساسی در این سال را به خود اختصاص داد. همچنین ارزش روغنهای خوراکی وارد شده در سال 1401 به میزان 2 میلیارد و 534 میلیون دلار بوده، در این سال 12 درصد از ارزش کل کالاهای اساسی وارده شده به کشور مربوط به روغنهای خوراکی بوده است.
به گفته معاون وزیر اقتصاد، در سال 1402 نیز یک میلیون و 671 هزار تن روغن خوراکی به ارزش 2 میلیارد و 377 میلیون دلار وارد کشور شده است.
وی افزود، در سال 1402 واردات روغن خوراکی 6.76 درصد از وزن و 12.22 درصد از ارزش کل 25 گروه کالای اساسی را دارا بود.

رضوانی فر خاطرنشان کرد، بررسی آمار واردات روغنهای خوراکی در 3 سال اخیر نشان میدهد که سالانه یک میلیون و 700 هزار تن روغن خوراکی وارد کشور شده است.

همچنین ارزش تفکیکی وزن و ارزش واردات روغنهای خوراکی نیمه جامد و مایع در جدول زیر قابل مشاهده است.

همچنین امار تفکیکی واردات روغن های خوراکی در سال 1400 و سهم این کالا از کل واردات و 25 گروه کالاهای اساسی در ادامه قابل مشاهده است.

به گزارش تسنیم، بررسی آمارهای اعلامی گمرک در سالهای 1400 الی 1402 نشان میدهد، هرچند محموله 90 هزار تنی روغن مورد بحث،  در مقایسه با کل واردات یک میلیون و 700 هزار تنی سالیانه  روغن خوراکی رقم بزرگی محسوب نمی‌شود از ما از آنجا که این کالا با سلامت جامعه ارتباط مستقیم دارد خرید خارجی و ورود حتی یک گرم از این دست محصولات، بایستی با نظارت کامل صورت گیرد.

جزئیات کامل مربوط به 6 محموله روغن خوراکی وارداتی

شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران از مردادماه 1400 تا پایان همان سال جمعا 6 فقره اظهارنامه واردات روغن خوراکی به گمرک شهید رجایی بندر عباس اظهار می کند که انجام تشریفات گمرکی دو فقره از اظهارنامه ها که قبلا توضیح داده شد بدلیل عدم صدور مجوز سازمان غذا و دارو در درب خروج متوقف و فرآیند ترخیص کالای موضوع این اظهار نامه ها که روغن خوراکی بوده، متوقف می شود.
بنابراین  بدلیل عدم تایید سازمان غذا و دارو و مطابق ماده 14 قانون مواد خوراکی و آشامیدنی دو محموله یاد شده باید معدوم و مرجوع گردد.

تاییدیه غذا و دارو برای 4 محموله روغن خوراکی شرکت بازرگانی دولتی چگونه صادر شد؟

اما  در خصوص جزئیات فرآیند انجام تشریفات گمرکی و ترخیص 4 فقره اظهارنامه  روغن خوراکی متعلق به شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران در سال 1400 که پس از صدور مجوز سازمان غذا و دارو مجوز ترخیص گرفته بود  ابهامات تازه ای در فضای رسانه ای مطرح شد.

پیگیری از سامانه جامع تجارت نشان میدهد بر خلاف ادعای مطرح شده در فضای رسانه ای کشور سازمان غذا  و دارو در تاریخ 16 اردیبهشت سال 1402 به صورت سیستمی ترخیص کالای مذکور را بلامانع اعلام کرده است. در ادامه جزئیات مجوز های صادر شده  توسط سازمان غذا و دارو قابل توجه است.

1-یک اظهارنامه از روغنهای خوراکی در 4 مهر 1400 به وزن 11 هزار تن به گمرک اظهار و پس از صدور مجوز سازمان غذا و دارو و انجام تشریفات گمرکی آن از 11 آبان 1400 تا 28 مرداد 1402 در چندین مرحله، صاحب کالا (شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران) پس از اخذ مجوزهای قانونی از جمله سازمان ملی استاندارد و سازمان غذا و دارو اقدام به خروج این محموله ها میکند.

2-اظهارنامه بعدی هم در تاریخ 4 مهرماه 1400 به وزن 2 هزار و 400 تن به گمرک اظهار و پس از تاییدیه سازمان غذا و دارو و انجام تشریفات گمرکی از 31 فروردین 1402 تا 23 تیر 1402 در مراحل مختلف پس از اخذ تاییدیه سلامت از سازمان غذا و دارو از سوی صاحب کالا (شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران) از گمرک خارج می شود.

3-اظهارنامه بعدی از محموله های روغن خوراکی نیز در تاریخ 4 مهرماه 1400 به میزان 2 هزار و 988 تن به گمرک اظهار و با صدور مجوز از سوی سازمان غذا و دارو تشریفات ترخیص آن انجام و از 23 تیرماه 1402 تا 28 تیرماه 1402 با تاییدیه سلامت سازمان غذا و دارو توسط صاحب کالا (شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران) نسبت به خروج این محموله ها از گمرک اقدام شده است.
4-اظهارنامه چهارم از اظهارنامه های مورد بحث،  شامل روغنهای خوراکی نیز در تاریخ 30 دی ماه 1400 به وزن 31 هزار تن به گمرک اظهار و با تأیید سازمان غذا و دارو، تشریفات گمرکی آن انجام و طی چندین مرحله از تاریخ 13 اردیبهشت 1402 تا 29 خرداد 1402 با اخذ تاییدیه سازمان ملی استاندارد و سازمان غذا و دارو توسط صاحب کالا شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران از گمرک خارج می شود.

جزئیات دو محموله روغن خوراکی توقیفی که اجازه ترخیص نگرفت

پیگیری خبرنگار تسنیم نشان میدهد،  محموله های روغن خوراکی  متعلق به شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی، پس از ورود به بندر شهید رجایی در سال 1400 طی دو فقره اظهارنامه به مقدار 28000 تن و 16000 تن به گمرک شهید رجایی بندر عباس اظهار میشود.

از آنجاییکه  ترخیص کالای مزبور مستلزم نمونه برداری آزمایش و تاییدیه سازمان غذا و دارو از حیث سلامت و داشتن قابلیت مصرف است، گمرک با ارجاع به سازمان مزبور ترخیص را منوط به تاییدیه سازمان غذا و دارو مینماید. 

پس از چندین مرحله نمونه برداری و آزمایش و اعتراض صاحب کالا نهایتا این سازمان در اواخر سال 1402 به صورت قطعی این دو محموله را غیر قابل ترخیص و غیر قابل مصرف اعلام می نماید که کالای هر دو اظهارنامه به طور کامل موجود و ترخیص نگردیده است.  پس از این نظریه، مرجع قضایی نیز در اسفندماه سال 1402 دستور توقیف محموله را اعلام مینماید.

معاون حقوقی گمرک: امکان فروش مزایده ای 2 محموله روغن توقیفی وجود ندارد

معاون حقوقی گمرک ایران، با اشاره به آخرین وضعیت محموله روغن خوراکی رسوبی اعلام کرد، روغن خام اظهاری تحت تعرفه 15121100 ، به جهت اینکه قانونگذار در راستای اهمیت و حساسیت بهداشت مواد غذایی وارده و صیانت جامعه و پیشگیری از ورود هرگونه مواد غذایی بی کیفیت و غیر قابل مصرف برابر ماده 16 قانون مواد خوردنی و آشامیدنی و بهداشتی ، ترخیص مواد غذایی ( از جمله روغن خام ) به هر شکل و کیفیت ، علاوه بر دارا بودن گواهی بهداشتی و قابلیت مصرف از کشور مبداء ، مستلزم تحصیل پروانه ورود از وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی سازمان غذا و دارو میباشد که پس از اظهار محموله روغن از سوی صاحب کالا و ارجاع موضوع به سازمان غذا و دارو و نمونه برداری از محموله توسط سازمان مذکور و انجام آزمایشات لازم به صراحت غیرقابل مصرف و غیر قابل ترخیص بودن محموله از سوی سازمان غذا و دارو اعلام شده است.

وی افزود،‌ با توجه به قانون حاکم بر موضوع و اهمیت سلامت مردم و حساسیت صیانت جامعه از ورود کالای غیر قابل مصرف، گمرک از ترخیص آن جلوگیری کرده است و کالا در بندر شهیدرجایی همچنان موجود و پلمپ شده است و گمرک تحت هیچ شرایطی اجاره ورود آن را نخواهد داد.

به جهت اینکه سازمان مسؤول محموله مزبور را غیر قابل مصرف دانسته برابر مواد 42 و 43 قانون تأسیس سازمان  جمع آوری و فروش اموال تملیکی نیز قابلیت فروش و مصرف انسانی ندارد.

نقدی در خاتمه گفت: یکی از حساسیت های جدی گمرک ، نسبت به کالاهای سلامت محور میباشد که اجازه ورود حتی یک کیلوگرم کالاهای حوزه سلامت محور را بدون تأیید مراجع ذیصلاح قانونی و صدور مجوزهای قانونی مربوطه را نخواهد داد.

لزوم شفاف سازی در خصوص ضرروزیان وارد شده به کشور با واردات روغن آلوده

به گزارش تسنیم،  همانطور که اشاره شد یکی از نکات مورد بحث در این پرونده نحوه تعیین تکلیف 2 محموله توقیف شده در بندر شهید رجایی است. به هر حال این محموله با ارز ترجیحی در سال 1400 وارد کشور شده و منابع ارزی قابل توجهی صرف خرید آن شده است. این موضوع در بازدید رئیس قوه قضاییه نیز مورد سوال قرار گرفت. در بازدید مذکور که نایندگان گمرک، اموال تملیکی، سازمان بنادر و همچنین نمایندگان شرکت واردکننده حضور داشتند، اعلام شد که با مکاتبات صورت گرفته امکان ارجاع محموله روغن توقیفی به کشور مبدا فراهم شده و با شرکت صادرکننده برای جبران ضرر و زیان وارد شده به کشور توافق شده است. بر این اساس بایستی در خصوص سرنوشت مرجوعی این محموله به کشور مبدا و محموله جایگزین شفاف سازی شود و خبرگزاری تسنیم ابعاد مذکور را پیگیری خواهد کرد.